Bir çox vergi ödəyiciləri kommersiya fəaliyyəti zamanı fiziki şəxlərə, öz işçilərinə, partnyorluq etdiyi şirkətlərə malları bonus və ya hədiyyə şəklində təqdim edirlər. Bəs belə hallarda rəsmiləşdirilmələr nəcə aparılmalıdır? Həmin mallara görə elektron qaimə-faktura verilməlidirmi? Bununla bağlı “vergiler.az”ın suallarına sərbəst auditor Altay Cəfərov aydınlıq gətirir:

Vergi Məcəlləsinin 71-1.5.1-ci maddəsinə əsasən, vergi ödəyicisi tərəfindən aparılan əməliyyatlar zamanı malların, işlərin və xidmətlərin təqdim edilməsi barədə elektron qaimə-faktura verilir. Maddədən görünür ki, mallar təqdim edən istənilən vergi ödəyicisi qarşı tərəfə elektron qaimə-faktura təqdim etməlidir. Bəs malların hədiyyə verilməsi malların təqdim edilməsi sayılırmı?

Bunun üçün yenə də Vergi Məcəlləsinin 13.2.10.-cu maddəsinə nəzərə yetirməliyik. Məcəllənin 13.2.10-cu maddəsində göstərilib ki, malların təqdim edilməsi – mallar üzərində mülkiyyət hüququnun başqasına verilməsi, habelə bunlarla məhdudlaşdırılmayan, malların satışı, mübadiləsi, hədiyyə verilməsi, natura şəklində əməkhaqqı ödənilməsi və natura şəklində digər ödəmələr, həmçinin, girov qoyulmuş mallar üzrə mülkiyyət hüququnun girov saxlayana və ya digər şəxsə keçməsi, bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər tərəfindən yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin notarial qaydada təsdiq edilməklə, habelə notarial qaydada təsdiq edilmədən bağlanmış müqavilələr üzrə, həmçinin mənzil-tikinti kooperativi üzvlərinin ümumi yığıncağının qərarı ilə özgəninkiləşdirilməsidir.

Qeyd olunan maddədən də görünür ki, hədiyyələrin verilməsi malların təqdim edilməsi sayılır. Odur ki, vergi ödəyiciləri tərəfindən hədiyyələr verilən zaman qarşı tərəfə elektron qaimə-fakturalar verilməlidir. Hər bir hədiyyə kimi verilən malın faktiki maya dəyəri vardır ki, həmin dəyər ilə də elektron qaimə-faktura yazılmalıdır. Aşağıdakı maddələr bunu təsdiq edir:

Vergi Məcəlləsinin 159.4-cü maddəsinə əsasən, vergi ödəyicisinin haqqı ödənilməklə və ya əvəzsiz qaydada öz işçilərinə və digər şəxslərə mal verməsi, iş görməsi və ya xidmət göstərməsi, habelə barter əməliyyatı vergi tutulan əməliyyat sayılır. Məcəllənin 161.3-cü maddəsində isə qeyd olunub ki, bu Məcəllənin 159.4-cü, 159.5-ci və 159.6-cı maddələrində göstərilən hallarda vergi tutulan əməliyyatın dəyəri təqdim edilmiş malların, görülmüş işlərin və ya göstərilmiş xidmətlərin ƏDV nəzərə alınmadan formalaşan dəyərindən (hər hansı rüsumlar, vergilər və ya başqa yığımlar da daxil olmaqla) ibarət olur.

Göründüyü kimi, hədiyyələrin verilməsi əvəzsiz mallar kimi təqdim edilməsi sayılır ki, onlar hədiyyə kimi veriləndə faktiki maya dəyəri ilə yazılmalıdır.

Bəs hədiyyələrin verilməsi hədiyyə təqdim edən şəxs üçün gəlir sayılırmı?

Vergi Məcəlləsinin 13.2.12-ci maddəsində göstərilib ki, gəlir – malların (işlərin və xidmətlərin) təqdim edilməsi ilə bağlı əməliyyatların ümumi dəyəri, habelə satışdankənar gəlir. Vergitutma məqsədləri üçün gəlirin əldə edilmə vaxtı bu Məcəllənin 132-ci və 135-ci maddələri ilə müəyyən olunur. Məcəllənin tələbinə görə, hədiyyələr əvəzsiz olaraq satılmasına baxmayaraq, təqdim edilmə sayıldığından gəlir kimi tanınacaqdır. Vergi Məcəlləsinin 159-cu maddəsinin tələblərinə görə, hədiyyələrin verilməsi ƏDVməqsədləri üçün dövriyyə sayılır.

Bəs hədiyyələr onu alan şəxsdə uçotda necə nəzərə alınır?

Hədiyyəni alan şəxs üçün həmin hədiyyə vergi və mühasibat uçotunda ehtiyatlar kimi mədaxil edilir və eyni zamanda satışdankənar kimi uçota alınır.

Beləliklə, hədiyyələri təqdim edən şəxs hədiyyələrin dəyərini ƏDV bəyannamələrində qeyd edəcək. Həmçinin, mənfəət vergisi bəyannaməsində gəlir kimi yazılacaq, eyni zamanda xərc bölməsində malların maya dəyəri hissəsində əks olunacaq.