27 İyul 2024

VERGİLƏR

SOSİAL-İQTİSADİ ONLAYN QƏZET

Məzuniyyətdən geriçağırılma zamanı əməkhaqqının hesablanması ilə bağlı nələrə diqqət yetirilməlidir?

Müs­təs­na hal­lar­da - is­teh­sa­lat­da baş ver­miş qə­za­nın nə­ti­cə­lə­ri­nin ara­dan qaldırılma­sı, ha­be­lə tə­xi­rə­sa­lın­maz iş­lə­rin gö­rül­mə­si zə­ru­rə­ti ol­duq­da əmək məzuniy­yə­tin­də olan iş­çi an­caq onun ra­zı­lı­ğı ilə mə­zu­niy­yət­dən ge­ri ça­ğı­rı­la bi­lər. Əmək mə­zu­niy­yə­tin­dən ge­ri­ça­ğır­ma əmr­lə rəs­mi­ləş­dir­mə­li­dir.

Əmək qanunvericiliyi üzrə ekspert Nüsrət Xəlilov diqqəti mə­zu­niy­yət­dən ge­ri­ça­ğır­ma ilə bağ­lı müd­dəanın Əmək Mə­cəl­lə­si­nin 137-ci mad­də­sin­də öz ək­si­ni tapdığına yönəldərək bildirib ki, iş­çi­nin tə­şəb­bü­sü ilə əmək mə­zu­niy­yə­tin­dən geriçağırılma yal­nız işə­gö­tü­rə­nin mü­la­hi­zə­si ilə hə­ya­ta ke­çi­ri­lə bi­lər.

Misal 1: İş­çi 20 gün­lük əmək mə­zu­niy­yə­ti­nə çıxıb və 10 gün­dən son­ra əmək məzu­niy­yə­tin­dən ge­ri­ça­ğı­rıl­ma ilə bağ­lı əri­zə ilə işə­gö­tü­rə­nə mü­ra­ci­ət edib. İşəgötürən, iş­çi­nin əri­zə­si­nə müs­bət və ya mən­fi mü­na­si­bət bil­di­rə bi­lər. Bu, işəgötü­rə­nin sə­la­hiy­yət­lə­ri da­xi­lin­də­dir.

Mad­də­dən çı­xa­rış­dan gö­rü­rük ki, mə­zu­niy­yət­dən ge­ri­ça­ğı­rıl­ma iş­çi və işə­gö­tü­rən tə­rə­fin­dən baş ve­rə bi­lər. Hər han­sı bir tə­rə­fin tə­şəb­bü­sü ilə ge­ri­ça­ğı­rıl­ma di­gər tərə­fin ra­zı­lı­ğı əsa­sın­da reallaşa bi­lər. İş­çi öz ra­zıl­ğı ol­ma­dan mə­zu­niy­yət­dən geri ça­ğı­rı­la bil­məz. İş­çi­nin mə­zu­niy­yət­dən vax­tın­dan əv­vəl qa­yıt­ma­sı işəgö­tü­rə­nin mü­la­hi­zə­si əsa­sın­da hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­li­dir.

Misal 2: İş­çi 20 gün­lük mə­zu­niy­yə­tə çıx­ıb və bir həf­tə­dən son­ra işə­gö­tü­rən iş­çi­nin mə­zu­niy­yət­dən ge­ri­ça­ğı­rıl­ma­sı ilə bağ­lı əmr im­za­la­yıb. İş­çi isə mə­zu­niy­yət­dən qayı­da bil­mə­yə­cə­yi­ni bil­dirıb. İşə­gö­tü­rə­nin əm­ri əsas­­lı­­dır­­mı­­?

Əmək Mə­cəl­lə­si­nin 137-ci mad­də­sin­də açıq şə­kil­də iş­çi­nin mə­zu­niy­yət­dən geri çağı­rıl­ma­sı ha­lı­nın müm­kün­lü­yü­nün iş­çi­nin ra­zı­lı­ğı ilə, yal­nız müs­təs­na hallarda baş tu­ta bi­lə­cə­yi qeyd edil­ib. Bu ba­xım­dan, əmək mü­qa­vi­lə­si­nə xi­tam veri­lə­cə­yi əsa­sı ilə hə­də-qor­xu gə­lə­rək iş­çi­nin ra­zı­lı­ğı ol­ma­dan onun məzuniyyətdən ge­ri­ ça­ğı­rıl­ma­sı əsas­sız və qa­nun­suz­dur. Ve­ril­miş əm­rin hü­qu­qi qüv­və­si yox­dur.

Əmək mə­zu­niy­yə­tin­dən ge­ri ça­ğı­rı­lan iş­çi­nin mə­zu­niy­yət gü­nü və əməkhaq­qı məsə­lə­si tə­rəf­lə­rin ra­zı­lı­ğı ilə aşa­ğı­da­kı şə­kil­də tən­zim­lə­nir:

Va­ri­ant 1. İşçi işə baş­la­dı­ğı gün­dən eti­ba­rən əməkhaq­qı he­sab­la­nır və is­ti­fa­də edilməmiş mə­zu­niy­yət gün­lə­ri­nin əvə­zin­də ödə­niş­siz əla­və is­ti­ra­hət gün­lə­ri (əvəzgün) ve­ri­lir.

Misal 3: İşçi 15 günlük əmək məzuniyyətinə buraxılıb. Məzuniyyətin bitməsinə 5 gün qalmış təxirəsalınmaz işlərin görülməsi zərurəti olduğundan müəssisə rəhbərinin təşəbbüsü və işçinin də ra­zı­lı­ğı ilə əmək mə­zu­ni­yə­tin­dən ge­ri ça­ğı­rıl­ıb. Fərz edək ki, 15 gün­lük mə­zu­niy­yət üçün iş­çi­yə 300 ma­nat mə­zu­niy­yət haq­qı ödənilıb. Mə­zu­niy­yət gü­nü və əməkhaq­qı ne­cə tən­zim­lə­nə­cə­k?

İş­çi işə baş­la­dı­ğı ta­rix­dən ona əməkhaq­qı he­sab­la­nır və ödə­ni­lir. Mə­zu­niy­yət gün­lə­ri­nin haq­qı tu­tul­mur. İş­çi­nin mü­ra­ciə­ti­nə və işə­gö­tü­rə­nin ra­zı­lı­ğı­na əsa­sən müəyyən olun­muş vaxt­da ona ödə­niş­siz əla­və is­ti­ra­hət gün­lə­ri (əvəz­gün) ve­ri­lir.

Va­ri­ant 2. İşə baş­la­dı­ğı gün­dən eti­ba­rən iş­çi­yə əməkhaq­qı he­sab­la­nır, is­ti­fa­də edilmə­miş mə­zu­niy­yət gün­lə­ri­nə dü­şən mə­zu­niy­yət pu­lu­nun məb­lə­ği on­dan tu­tu­lur və mə­zu­niy­yə­tin is­ti­fa­də edil­mə­miş gün­lə­ri gə­lə­cək­də mü­əy­yən edil­miş vaxt­da veri­lə­rək Əmək Mə­cəl­lə­si­nin 140-cı mad­də­sin­də nə­zər­də tu­tul­muş qay­da­da ye­ni­dən məzu­niy­yət pu­lu he­sab­la­nıb ödə­ni­lir.

Misal 4: Yu­xa­rı­da­kı nü­mu­nə­dən yo­la çıx­saq, 5 gü­nnə dü­şən mə­zu­niy­yət haq­qı 100 manat iş­çi­dən tu­tu­la­caq. Mə­zu­niy­yət­dən ge­ri ça­ğı­rıl­dı­ğı 5 gün onun məzu­niy­yət gün­lə­ri­nə əla­və edi­lə­cək və iş­çi ilə işə­gö­tü­rə­nin ra­zı­laş­dı­ğı baş­qa vaxtda iş­çi mə­zu­niy­yə­tə gön­də­ri­lə­cək. Ona Əmək Mə­cəl­lə­si­nin tə­ləb­lə­ri­nə uy­ğun məzuniyyət haq­qı he­sab­la­nıb ödə­ni­lə­cək.

VergiSığorta məbləğinin gəlirdən çıxılması VergiMəcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə borcların silinməsi VergiSadələşdirilmiş verginin ödəyicilərinə vergi güzəşti VergiBankdan xarici valyuta alan vergi ödəyicisi üçün məzənnə fərqi xərc kimi nəzərə alınırmı? VergiTorpaqların barteri zamanı tərəflərin ödəyəcəyi vergi məbləğinin hesablanması VergiYanlış ödənilmiş məcburi dövlət sosial sığorta məbləğinin geri qaytarılması VergiTəsisçiyə olan borc məbləğlərinin qaytarılması qaydası VergiMal mübadiləsi zamanı vergitutma VergiMüharibə veteranlarının vergi güzəşti hansı tarixdən hesablanır? VergiQeyri-kommersiya təşkilatlarının qeydiyyatı necə aparılır?