"Kölgə iqtisadiyyatı"na qarşı mübarizə - iqtisadi inkişafın mühüm amili kimi" beynəlxalq elmi-praktik konfransda çıxış edən Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası İctimai Birliyinin ("AmCham") prezidenti Nuran Kərimov tədbir iştirakçılarının diqqətini "kölgə iqtisadiyyatı"na qarşı mübarizədə daha çox beynəlxalq miqyasda "Tax Compliance" kimi tanınan vergi əməletməsinə yönəldərək bildirib ki, kölgə iqtisadiyyatının yaranma faktorları çox olsa da, əksər elmi və praktiki araşdırmalar bunların arasında vergilər və vergi əməletməsinin xüsusi və önəmli rolu olduğunu göstərir: "Qeyri-leqal iqtisadiyyatın yaranma faktorlarından ən vacibi vergi dərəcələrinin və sosial sığorta haqlarının yüksək olmasıdır. Vergi və icbari ödənişlərin səviyyəsi nə qədər yüksək olarsa, vergi ödəməmək meyli də bir o qədər yüksək olur. Qeyri-neft və özəl sektorda çalışan işçilərin gəlir vergisi və sosial sığorta haqlarının 2019-cu ildən əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salınması vergidən yayınmanın qarşısını almaq üçün atılmış vacib və mühüm addımdır. İlin əvvəlindən bəri vergi və sosial sığorta haqlarının yığımında və qeydiyyata alınmış əmək müqavilələrinin sayında müşahidə olunan artım bu islahatın ilkin müsbət nəticələridir.

Kölgə iqtisadiyyatı və onun fəsadları ilə mübarizə tək Azərbaycan üçün unikal problem deyil və bu bir beynəlxalq səviyyəli çağırışdır. Fərqli ölkələrdə olan müsbət təcrübəyə diqqət yetirdikdə "kölgə iqtisadiyyatı"nın yaranmasında və onunla mübarizədə istifadə olunan önəmli faktorları da nəzərə almaq faydalıdır".

N.Kərimov vergiyığmada könüllü əməletmənin rolundan danışaraq bildirib ki, mövcud beynəlxalq təcrübə könüllü vergi əməletməsini belə şərtləndirir: "Vergilərin ödənilməsi qaydaları nə qədər sadə və aydın olarsa, könüllü əməletmə səviyyəsi bir o qədər yüksək olur. Bu baxımdan, kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri üçün vergilərin ödənilməsi və vergi bəyannamələrinin sadələşdirilməsi istiqamətində aparılmış islahatlar təqdirəlayiqdir.

Yüksək vergi mənəviyyatı könüllü vergi əməletməsinin bünövrəsini təşkil edir. Azərbaycan hökumətinin son iki ildə iqtisadiyyatın şəffaflaşmasını hədəfləyən islahatları ictimai şüurda dərin müsbət dəyişikliyin ilkin özəklərini yaratmışdır". Bildirilib ki, iqtisadi islahatlardan sahibkarların gözlədiyi digər vacib nəticələrdən biri də hər bir sahibkar üçün bərabər şərtli rəqabət mühitinin təmin edilməsidir: "Əvvəllər tam legitim çalışmayan sahibkarın vergi öhdəliyini tam bəyan etməsi, işçiləri ilə əmək müqaviləsi bağlaması və onlara ödənilən maaşları gizlətməməsi üçün biz hər kəsə eyni gözlə baxmalıyıq. Vergilərin düzgün və tam ödənilməsi biznes rəqabətliyinə mənfi təsir göstərməməlidir".

N.Kərimov bildirib ki, müasir texnologiyalar yeni növ biznes modellərini yaratdıqca "kölgə iqtisadiyyatı"nın yeni növləri də formalaşmaqdadır. Bura xüsusilə internet və digər rəqəmsal texnologiyalardan istifadə edilərək xidmət və ticarət həyata keçirən biznes modelləri aiddir. "Son on illikdə "Airbnb", "Uber" və s. nəhəng şirkətlər yaranıb ki, burda Freelancer statusunda çalışanlar və ya xidmətləri "outsource" etmək artıq ölkəmizdə nəinki yenilik deyil, hətta tədricən belə biznes modelləri iqtisadiyyatda üstünlük təşkil edəcəkdir. Fikrimcə, dövlət tənzimləməsi elə qurulmalıdır ki, biz bu yeni iqtisadi münasibətləri "kölgəyə" salmayaq.

Amma beynəlxalq təcrübə göstərir ki, digər vacib faktorlar olmasa, bu məqsədə təkcə vergi tənzimləməsi yolu ilə nail olmaq olmaz. Burada audit institutunun danılmaz böyük rolu vardır. Təqdirəlayiq haldır ki, Azərbaycan Respublikası Auditorlar Palatası digər aidiyyəti nazirliklər ilə sıx əməkdaşlıq qurmuşdur. Korrupsiyaya qarşı mübarizə "kölgə iqtisadiyyatı" ilə mübarizənin vacib elementidir və inanırıq ki, ölkədə bu problemlə mübarizə öz təsirini göstərməkdə davam edəcək. Çirkli pulların yuyulmasına qarşı mübarizənin vacibliyi Azərbaycanda son illər daha çox aktuallaşmışdır və əminik ki, bu istiqamətdə dövlətin güclənməkdə olan nəzarət tədbirləri öz nəticələrini qısa zamanda göstərəcəkdir".