11 Dekabr 2024

VERGİLƏR

SOSİAL-İQTİSADİ ONLAYN QƏZET

Müəssisələr vergi hesabatları ilə yanaşı, mühasibat uçotunun da hesabatlarını təqdim etməlidirlər

Müəssisədə mühasibat uçotu düzgün aparıldığı zaman vergi uçotu daha dəqiq aparılır. Mövzu ilə bağlı “vergiler.az”a İqtisadi Araşdırmalar və Tədris Mərkəzinin rəhbəri Radil Fətullayev açıqlama verib.
Müəssisənin mühasibat və vergi uçotlarının hazırlanması bir-birindən fərqlənir. Lakin mühasibat uçotu hesabatları hazırlanmadıqda, yalnız vergi uçotu aparıldıqda müəyyən səhvlərə və saxtakarlığa yol verilə bilər.

Uçot və hesabatın aparılması qanunvericiliyin tələbidir. 2018-ci ildə təkmilləşdirilmiş “Mühasibat uçotu haqqında” Qanuna görə, uçot və hesabat beynəlxalq standartlara uyğun aparılmalıdır. Mühasibat uçotunun aparılması ilə bağlı Maliyyə Nazirliyinin kollegial qərarları, təlimatlar mövcuddur, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə əsasən, bu sahədə qanun pozuntusuna görə 500 manatdan 1.500 manatadək cərimə tətbiq edilir. Bununla belə, mühasibat uçotunun yoxlanılması sistemi həyata keçirilmədiyindən vergi ödəyiciləri vergi uçotunu vergi orqanlarına təqdim etmək üçün aparırlar.

Maliyyə Nazirliyi yalnız törəmə müəssisəsi olan şirkətlərin konsolidə olunmuş hesabatlarını tələb edir və yoxlayır ki, belə şirkətlərin sayı heç 1 faiz də təşkil etmir. Şirkətlərin 99 faizi isə bu hesabatları təqdim etmirlər.

Hələ 2017-2018-ci illərdə aparılmış sorğulara görə, ölkə üzrə mühasibat uçotunun aparılması səviyyəsi təxminən 5-10 faiz olub. Lakin 2021-ci ildən başlayaraq mühasibat uçotunu aparanların sayında artım qeydə alınır. Çünki artıq Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən baş mühasiblər üçün peşəkar mühasib sertifikatının verilməsi məqsədilə imtahanlar keçirilir. Mühasiblərin bu sertifikata böyük marağı var. Baş mühasiblər uçotu, müxabirləşmələri yeni standartlara uyğun daha dərindən öyrənməlidirlər. Bu baxımdan, mühasibat uçotunun aparılması səviyyəsinin artacağını düşünürəm. 2023-cü ildə ölkə üzrə mühasibat uçotu aparan vergi ödəyicilərinin sayında 10-15 faiz artımın olacağı ehtimal edilir.

İlhamə İSABALAYEVA

VergiTəsis sənədlərinə edilən dəyişikliklər necə rəsmiləşdirilir? Vergiİşğaldan azad edilmiş ərazilərdə uçota alınmayan şirkət vergi güzəştlərindən yararlana bilərmi? VergiSığorta məbləğinin gəlirdən çıxılması VergiArtıq ödənilmiş vergi məbləğinin geri qaytarılması VergiNəqliyyat vasitəsini icarəyə götürən müəssisənin hansı vergi öhdəliyi yaranır? Vergiİcarə götürülən obyektə çəkilən xərclər gəlirdən çıxılırmı? VergiMəzuniyyət haqqından məcburi dövlət sosial sığorta haqqının tutulması VergiBankdan xarici valyuta alan vergi ödəyicisi üçün məzənnə fərqi xərc kimi nəzərə alınırmı? VergiQuş ətinin satışı ƏDV-yə cəlb olunurmu? VergiMüharibə veteranlarının vergi güzəşti hansı tarixdən hesablanır?