13 Dekabr 2024

VERGİLƏR

SOSİAL-İQTİSADİ ONLAYN QƏZET

Uzunmüddətli müqavilələr üzrə gəlir və gəlirdən çıxılan məbləğlər

Vergi Məcəlləsinin 138-ci maddəsinə əsasən, “Uzunmüddətli müqavilə”- müqavilədə nəzərdə tutulmuş istehsal, quraşdırma və ya tikinti, yaxud bunlarla bağlı xidmətlərin və işlərin vergi ili ərzində başa çatdırılmadığı müqavilə deməkdir. İşlərin başlandığı gündən 6 ay ərzində başa çatdırılmasını nəzərdə tutan müqavilələr uzunmüddətli müqavilələrə aid edilmir.

Qanunvericiliyin bu tələbini iqtisadçı ekspert Mahmud Abasquliyev “vergiler.az”a şərh edir:

Vergi ödəyicisi hesablama metodu ilə uçot aparırsa, uzunmüddətli müqavilələrlə bağlı gəlir və bu gəlirdən çıxılan məbləğlər vergi ili ərzində müqavilələrin yerinə yetirilməsinin faktiki həcmlərinə uyğun qaydada uçota alınır. Müqavilənin yerinə yetirilməsinin faktiki həcmi vergi ili ərzində çəkilmiş xərcin həmin müqavilədə nəzərdə tutulan ümumi qiymətləndirilən xərclərlə müqayisə edilməsi yolu ilə müəyyənləşdirilir.

Misal: Tikinti şirkəti hesablama metodu ilə uçot aparır və 2023-cü ilin dekabr ayının 1-də sifarişçi təşkilat ilə 900.000 manat (ƏDV-siz) dəyərində tikinti-quraşdırma işləri üçün müqavilə bağlayıb. Müqavilə şərtlərinə əsasən, tikinti-quraşdırma işləri 9 ay müddətinə başa çatdırılmalıdır. Tikinti-quraşdırma işlərinin smeta dəyəri 800.000 manat (ƏDV-siz) təşkil edir.

2023-cü ildə tikinti təşkilatının şifarişçi təşkilat üçün yerinə yetirdiyi tikinti-quraşdırma işlərinə görə faktiki xərcləri 160.000 manat (ƏDV-siz) olmaqla ümumi smeta xərclərinin 20%-ni təşkil edib:

(160.000 : 800.000) x 100 = 20%

Vergi Məcəlləsinin 138.3-cü maddəsininin tələblərinə görə, 2023-cü ildə müqavilənin yerinə yetirlməsinin faktiki həcmi 180.000 manat təşkil edir:

900.000 x 20% = 180.000 manat.

Beləliklə, 2023-cü il üzrə qeyd olunan tikinti-quraşdırma işlərindən tikinti təşkilatının gəliri 180.000 manat, xərci 160.000 manat, mənfəəti isə 20.000 manat olacaq:

180.000-160.000 = 20.000 manat

Nəticədə tikinti şirkətin həmin müqavilə üzrə gəlir (mənfəət) vergisi 4.000 manat təşkil edəcək:

20000 x 20% = 4000 manat.

VergiTəsis sənədlərinə edilən dəyişikliklər necə rəsmiləşdirilir? Vergiİşğaldan azad edilmiş ərazilərdə uçota alınmayan şirkət vergi güzəştlərindən yararlana bilərmi? VergiSığorta məbləğinin gəlirdən çıxılması VergiArtıq ödənilmiş vergi məbləğinin geri qaytarılması VergiNəqliyyat vasitəsini icarəyə götürən müəssisənin hansı vergi öhdəliyi yaranır? Vergiİcarə götürülən obyektə çəkilən xərclər gəlirdən çıxılırmı? VergiMəzuniyyət haqqından məcburi dövlət sosial sığorta haqqının tutulması VergiBankdan xarici valyuta alan vergi ödəyicisi üçün məzənnə fərqi xərc kimi nəzərə alınırmı? VergiQuş ətinin satışı ƏDV-yə cəlb olunurmu? VergiMüharibə veteranlarının vergi güzəşti hansı tarixdən hesablanır?