İşdən əsassız çıxarılan işçi yenidən işə qayıdarkən əməkhaqqının ədənilməsi
Əsassız yerə işdən çıxarılan işçi yenidən işə bərpa edilərkən ortaya çıxan məsələlərdən biri də ona işdən azad olunduğu müddət üçün əməkhaqqının ödənilməsidir. Mövzunu “vergiler.az”a əmək qanunvericiliyi eksperti Nüsrət Xəlilov şərh edir.
Əmək Məcəlləsinin 74 cü maddəsinin 2-ci hissəsində göstərilib ki, qanunsuz və ya əsassız yerə işdən çıxarılmış işçi məhkəmə qərarı ilə işə qaytarıldığı halda işəgötürən tərəfindən məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərarı) dərhal icra edilməli, işçi əvvəlki vəzifəsinə qaytarılmalı və ya öz razılığı ilə başqa vəzifəyə (işə) qəbul olunmalıdır.
Misal 1: Müəssisədə montajçı vəzifəsində çalışan işçi (Amil) 1 fevral 2021-ci ildə işdən çıxarılıb və əvəzinə başqa işçi (Tural) qəbul edilib. Amil işdən çıxarılmasının əsassız olduğu ilə bağlı məhkəməyə müraciət edib və 1 iyun 2021-ci ildə onun işinə (vəzifəsinə) bərpa edilməsi haqqında məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi müəssisəyə təqdim edilib. Bu halda həm işdən qanunsuz çıxarılan Amil, həm də onun yerinə işə qəbul edilən Tural ilə əmək münasibətləri necə tənzimlənməlidir?
Məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərar və qətnamələri müəssisə tərəfindən icra edilməli olduğuna görə Əmək Məcəlləsinin 74-cü maddəsinin “b” bəndinə ( əvvəllər müvafiq işdə (vəzifədə) çalışan işçinin işinə (vəzifəsinə) bərpa edilməsi barədə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərarı) olduqda) əsasən, Turalın əmək müqaviləsinə xitam verilərək ona müvafiq ödənişlər edilməlidir.
İşdən qanunsuz çıxarılmış Amil isə məhkəmənin qərarı verilən tarixdən işinə bərpa edilməli və ona əsassız yerə işdən çıxarıldığı tarixdən işə bərpa edildiyi tarixədək olan dövr üçün əməkhaqqı ödənilməlidir. Həmin müddət məcburi işburaxma dövrü hesab edilir.
Məcburi işburaxma, işçinin işəgötürənin təqsiri ucbatından öz əmək funksiyalarının icrasını müəyyən dövr üçün icra edə bilməməsidir. İşçi tərəfindən işburaxma dövrü üçün işçiyə hər hansı ödəniş olunmur. İşəgötürənin təqsiri ucbatından məcburi işburaxma baş verdikdə isə işəgötürən itirilmiş əməkhaqqını tam ödəməlidir.
Amilin maaşının 570 manat olduğunu fərz etsək, ona 4 ay üçün (fevral, mart, aprel, may) əməkhaqqı hesablanmalı müvafiq tutulmalar edildikdən sonra qalan məbləğ ona ödənilməlidir. Yəni Amilə məcburi işburaxma dövrü üçün 2.280 manat əməkhaqqı hesablanmalıdır:
570x 4 = 2280 manat
Amilin 4 ay işləmədiyi müddət məcburi işburaxma dövrü hesab edilir və Əmək Məcəlləsinin 132-ci maddəsinə əsasən, onun əmək stajına və sosial sığorta stajına daxil edilir. Məcəllənin 132-ci maddənin “b” bəndinə əsasən, qanunsuz və əsassız işdən çıxarılmaqla, yaxud başqa işə keçirilməklə əlaqədar işə bərpa edilən işçilərin məcburi işburaxma dövrü əmək stajına daxil edilir.
Amil işəgötürənin təşəbbüsü və özünün razılığı ilə əvvəlki vəzifəsindən aşağı olmayan başqa işə də keçirilə bilər. Bu halda Turalın əmək müqaviləsinə xitam verməyə ehtiyac qalmır. Amilə isə başqa işə keçirilməyindən, yaxud öz vəzifəsinə bərpa edilməyindən asılı olmayaraq məcburi işburaxma dövrü üçün əməkhaqqı ödənilməlidir və həmin müddət onun stajına daxil ediləcəkdir.
Qeyd edilən hallar işəgötürən tərəfindən müvafiq əmrlərlə rəsmiləşdirməlidir.