Azərbaycan Respublikasında rezident və qeyri-rezident müəssisələr, habelə sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlir əldə edən qeyri-kommersiya təşkilatları mənfəət vergisinin ödəyiciləridir. İqtisadçı Elməddin Məmmədov mənfəət vergisinin hesablanması və ödənilməsi qaydalarını izah edir.

Vergi Məcəlləsinin 104.1-ci maddəsinə əsasən, rezident müəssisə üçün vergitutma obyekti onun mənfəətidir. Vergi ödəyicisinin bütün gəlirləri, o cümlədən onun Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda daimi nümayəndəlikləri vasitəsilə əldə etdiyi gəlirləri, Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda əldə etdiyi dividend, faiz, royalti (vergidən azad edilən gəlirdən başqa) ilə bu Məcəllənin X fəslində göstərilən, gəlirdən çıxılan xərc (vergidən azad edilən gəlirlər üzrə çəkilən xərclərdən başqa) arasındakı fərq mənfəətdir.

Qanunvericiliyin tələbinə görə, müəssisələrin mənfəətindən 20 faiz dərəcəsi ilə vergi tutulur. Məcəllənin 106.1.20-ci maddəsində isə göstərilir ki, mikro sahibkarlıq subyekti olan hüquqi şəxslərin sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə etdikləri mənfəətin 75 faizi mənfəət vergisindən azaddır.

Misal 1: Mənfəət vergisinin ödəyicisi olan müəssisə 2020-ci il üzrə 170.000 manat gəlir əldə edib. Gəlirin əldə edilməsi üzrə təsdiqedici sənədlər əsasında çəkilən xərcləri isə 100.000 manat təşkil edib. Müəssisənin cari ildəki mənfəəti 70.000 manat (170.000-100.000) olub.

Vergi Məcəlləsinin 106.1.20-ci maddəsini tətbiq etməklə mənfəət vergisini hesablayaq:

70.000*75% = 52.500
70.000 – 52.500 = 17.500 manat
17.500 x 20% = 3500 manat.

Beləliklə, müəssisənin cari il üzrə mənfəət vergisi 3500 manat olacaq.

Misal 2: Mənfəət vergisinin ödəyicisi olan şirkət 2020-ci il üzrə 260.000 manat gəlir əldə edib. Gəlirin əldə edilməsi üzrə çəkilən xərcləri isə 140.000 manat təşkil edib. Müəssisənin cari ildəki mənfəəti 120 000 manat (260.000 – 140.000) olub.

Qeyd edək ki, müəsisənin orta illik işçi sayı 15 nəfərdir.

120.000 x 20% = 24.000 manat.

Dövriyyənin 200.000 manatdan yüksək və orta illik işçi sayının 10 nəfərdən çox olması səbəbindən şirkət kiçik sahibkarlıq subyektinə aid edilir. Vergi Məcəlləsinin 106.1.20-ci maddəsində nəzərdə tutulan güzəştlər bu şirkətə tətbiq edilmir. Ona görə də şirkət cari il üçün 24.000 manat mənfəət vergisi ödəməlidir.

Mənfəət (gəlir) vergisi ödəyiciləri rüb bitdikdən sonra növbəti ayın 15 -dən gec olmayaraq cari vergi ödəmələri haqda arayış formasını təqdim etməlidirlər. Mənfəət ( gəlir) vergisi bəyannaməsi və yekun ödəmələr isə hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanlarına təqdim edilməlidir.

Vergi Məcəlləsinin 74.1-ci maddəsinə əsasən, hesabatın verilmə müddəti başa çatanadək vergi ödəyicisi gəlir vergisinin və ya mənfəət vergisinin hesabatının verilməsi müddətinin uzadılması barədə müraciət edirsə və bu zaman ödənilməli olan verginin məbləğini tamamilə ödəyirsə, hesabatın verilməsi müddəti üç ayadək uzadılmış hesab olunur. Əgər vergi ödəyicisi il ərzində hər hansı bir səbəbdən fəaliyyətini dayandırsa, fəaliyyətini dayandırdığı tarixdən 30 gün müddətinə mənfəət (gəlir) vergisi bəyannaməsini təqdim etməlidir.

Mənfəət (gəlir) vergisi bəyannaməsi vaxtında təqdim edilməzsə 40 manat məbləğində maliyyə sanksiyası nəzərdə tutulub.

Fərqanə ALLAHVERDİQIZI