Vergi Məcəlləsində avtonəqliyyat vasitələri üçün azadolmanı nəzərdə tutan 199.4.3-cü maddə ləğv edildikdən sonra – 1 yanvar 2022-ci ildən avtonəqliyyat vasitələri əmlak vergisinə cəlb edilir. 2022-ci ilin əmlak vergisi təqdim ediləndə müəssisələrin balansında olan nəqliyyat vasitələri üçün əmlak vergisi hesablanılıb ödənilməlidir. Bəs bu zaman hesablamalar necə aparılmalıdır? 2022-ci ilin əvvəlinə nəqliyyat vasitələrinin qalıq dəyəri əmlak vergisi üçün nəzərə alınmalıdırmı? “vergiler.az”ın suallarına sərbəst auditor Altay Cəfərov aydınlıq gətirib.

Maraq doğuran halları konkretləşdirmək üçün misalı nəzərdən keçirək.

“AA” MMC-nin balansında ancaq əsas vəsaitlər kimi 2021-ci ilin əvvəlinə 10.000 manatlıq, həmin ilin sonuna isə 7.500 manat qalıq dəyəri olan nəqliyyat vasitələri vardır. Şirkət 2022-ci ildə heç bir əsas vəsait almayıb və nəqliyyat vasitələrinə illik norma ilə amortizasiya hesablayıb. Bu halda MMC-nin 2021-ci və 2022-ci il üçün əmlak vergisi nə qədər olacaq?

2021-ci ildə nəqliyyat vasitəsi əmlak vergisindən azad edildiyinə görə əmlak vergisi bəyannaməsində ilin əvvəlinə azad edilən əmlakın qalıq dəyəri kimi 10.000 manat; 2021-ci ilin sonuna isə bəyannamənin 1-ci əlavəsinin 513-cü sətrində, Vergi Məcəlləsinin 199.4.3.-cü maddəsinə əsaslanaraq, 7.500 manat yazılacaq. Nəticə etibarilə 2021-ci il üçün əmlak vergisi hesablanmayacaq.

Bu halda 01.01.2022-ci il tarixinə əsas vəsaitlərin qalıq dəyəri 7.500 manat olacaq. 2022-ci ildə norma ilə 1.875 manat amortizasiya hesablanıldığından 2022-ci ilin sonuna nəqliyyat vasitələrinin qalıq dəyəri (7.500 – 1.875) = 5.625 manat müəyyənləşdirilir.

7.500 x 25% = 1.875 manat;
7.500 – 1.875 = 5.625 manat.

Nəqliyyat vasitələri 2021-ci ilin sonuna əmlak vergisindən azad edilmişdirsə, bəs 2022-ci ilin əvvəlinə də əmlak vergisi bəyannaməsində azad edilən kimi yazılacaqmı?

Qeyd edildiyi kimi, nəqliyyat vasitələrinin əmlak vergisindən azad edilməsinin son tarixi 31.12.2021-ci ilə kimi olub. Artıq 01.01.2022-ci ildən əmlak vergisinə cəlb edildiyinə görə 2022-ci ilin əmlak vergisi bəyannaməsinin ilin əvvəlinə nəqliyyat vasitələri vergiyə cəlb edilən əmlak kimi yazılmalıdır. Eyni zamanda da ilin sonuna vergiyə cəlb edilən əmlak kimi qeyd edilməlidir.
Odur ki, cəmiyyətin 2022-ci ildə əmlak vergisi belə hesablanacaq:

7.500 + 5.625 = 13.125 manat;
13.125 : 2 = 6.562,5 manat;
6.562,5 x 1% = 65,63 manat.

Beləliklə, “AA” MMC-nin 2022-ci üçün əmlak vergisi 65,63 manat təşkil edəcək.

2022-ci il üçün əmlak vergisi bəyannaməsi təqdim ediləndən sonra vergi orqanlarından 2021-ci ilin sonuna 7.500 manat əmlakın azad edilən, 2022-ci ilin əvvəlinə isə cəlb edilən kimi yazılması haqqında uyğunsuzluq xəbərdarlığı daxil ola bilər. Bu halda sadə açıqlama təqdim etməklə uyğunsuzluq aradan qaldırılır. Yəni vergi ödəyiciləri Vergi Məcəlləsində olan dəyişiklik əsasında 2021-ci ildə nəqliyyat vasitələrinin əmlak vergisindən azad edilməsi barədə açıqlama təqdim edə bilərlər. Açıqlamada 2022-ci ilin əvvəlindən nəqliyyat vasitələri vergiyə cəlb edilən əmlak olduğundan, 01.01.2022-ci ildə əmlak vergisi bəyannaməsində onların vergiyə cəlb edilən əmlak kimi yazıldığı qeyd edilməlidir.