Cari ilin 6 ayında dövlət büdcəsinin icrasına (operativ) dair məlumat Maliyyə Nazirliyi tərəfindən təqdim edilib.

İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlı operativ məlumatı şərh edərkən əsas diqqəti kölgə iqtisadiyyatı ilə mübarizəyə yönəldib.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda iqtisadiyyatın leqallaşması prosesi gedir: “Bu ilin ilk yarısında iqtisadiyyatın 2,7 faiz geriləməsinə baxmayaraq, dövlət büdcəsinin gəlirləri ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 15,5 faiz artıb. ÜDM deflyatorunu da nəzərə alsaq, büdcə gəlirlərinin artımı daha çox iqtisadiyyatın “ağardılması” ilə bağlıdır. İlin birinci yarısında vergi orqanları proqnoza 326,6 milyon manat və ya 8,9 faiz çox əməl ediblər. Özü də qeyri-neft sektorundan vergi daxilolmaları 367,7 milyon manat və ya ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 14,5 faiz çox olub. Pərakəndə ticarət dövriyyəsi 1,8 faiz və əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlər 19,2 faiz azaldığı halda, bu sahələrdən vergi daxilolmaları artır. İqtisadiyyatın “kölgə”dən çıxarılması tikinti və ictimai iaşə sahələrində də davam edir. Elektron qaimə dövriyyəsinin, ƏDV depoziti hesabına mədaxilin, özəl sektorun banklardakı manatla cari hesablaşma hesabının qalığının, qeyri-neft sektorunun özəl bölməsində əməkhaqqı fondunun və elektron ticarətin həcminin artması da kölgə iqtisadiyyatının həcminin azalmasına dəlalət edir”.

V.Qasımlı bildirib ki, bu ilin 6 ayında Dövlət Gömrük Komitəsi tərəfindən dövlət büdcəsinə 2 milyard 19,3 milyon manat vəsait təmin edilib ki, bu da proqnoza nisbətən 98,1 milyon manat və ya 5,1 faiz çoxdur: “Hansı ki, bu müddətdə xarici ticarət dövriyyəmiz də azalıb. Ötənilki monetar qızıl idxalını nəzərə almasaq, yarım ildə idxalımız 5,2 faiz azalıb, qeyri-neft üzrə ixracımız isə 911 milyon dollar olmaqla 67,5 milyon dollar az olub. Azalan xarici ticarət dövriyyəsi fonunda gömrük orqanlarının xəttilə büdcə daxilolmalarının artması bilavasitə bu sahədəki şəffaflaşma və leqallaşma ilə bağlıdır”.

O qeyd edib ki, pandemiya şəraitində büdcə daxilolmalarının artması Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan vergi-gömrük islahatları ilə bağlıdır və builki vergi islahatlarında əsas məqsəd hamıya bərabər şəraitin yaradılması, vergi inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi və vergi yükünün yüngülləşdirilməsidir: “2020-ci ildə vergi islahatlarının bəzilərini qeyd edək: sabit qəbz almaqla vergi ödəyən fiziki şəxslərin sadələşdirilmiş vergi üzrə aylıq sabit məbləğinin azaldılması, yem və yem əlavələrinin satışı üzrə dövriyyələrin ƏDV-dən azad edilməsi, dövlət büdcəsindən ödənilən ixrac təşviqinin vergidən azad olunması, yeni nəsil nəzarət-kassa aparatına çəkilən xərclərin vergi öhdəlikləri ilə əvəzləşdirilməsi, yeni tikilən binalardan dövlətə ayrılan hissəyə güzəştin verilməsi, sənaye və texnologiyalar parklarının rezidentlərinə verilən vergi güzəştlərinin müddətinin 7 ildən 10 ilədək artırılması və sair. Pandemiya şəraitində müvəqqəti vergi rejiminin qəbulunda məqsəd vergi yükü azaldılmaqla, həmçinin inzibati prosedurlarda güzəştlər və tətillər verilməklə vergi sisteminin və inzibatçılığının çevikliyinin qorunması, sahibkarlıq subyektlərinə stabil fəaliyyətinin təmin edilməsi və şəffaflığın artırılmasıdır. Məcburetmə prinsipindən könüllü riayətə keçid baş verir, heç kimə “imtiyaz” tanınmaması rəqabət mühitini yaxşılaşdırır və iqtisadiyyatı gücləndirir. Beləliklə, ədalətli vergi rejimi həm də rəqabəti və iqtisadi artımı stimullaşdırır və yenidən bu yolla vergi bazasını genişləndirir. Vergi-gömrük siyasəti və iqtisadi artım arasında “müdrik çevrə” yaranır. Ödəyici verginin ədalətliliyinə nə qədər çox inansa, bir o qədər də intizamlı olacaq. Vergi ədalətə bağlıdır”.

V.Qasımlı iqtisadiyyatın leqallaşması nəticəsində əldə olunan gəlirlərin Prezident İlham Əliyevin tapşırığı əsasında ilk növbədə əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılmasına yönəldiyini deyib: “Bu ilin 6 ayında dövlət büdcəsi xərclərinin 42,5 faizi və ya 4 milyard 984,4 milyon manatı sosialyönümlü xərclərin (əməyin ödənişi fondu, təqaüd və sosial müavinətlər, dərman və ərzaq xərcləri) maliyyələşdirilməsinə yönəldilib ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 26,1 faiz və ya 1 milyard 30,7 milyon manat çoxdur”.