Son illər ərzində Azərbaycanın qeyri-neft sektorunun ixracında mühüm rol oynayan kənd təsərrüfatı sahəsi, dövlətin gücləndirilmiş dəstəyi və müntəzəm islahatların aparılması nəticəsində əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf edib. “Ağıllı kənd təsərrüfatı” kimi məhsuldarlığı və istehsalı artıran prinsiplərin və layihələrin tətbiqi sözügedən transformasiyaya böyük töhfə verib. Bu tədbirlər sayəsində kənd təsərrüfatı sektoru ölkənin qeyri-neft iqtisadi mənzərəsinin əsas sahələrindən birinə çevrilib.

Azərbaycanda kənd təsərrüfatının ənənəvi və önəmli sahələrindən biri də fındıqçılıq sahəsidir. Bu sektor artan əkin sahələri, əlverişli iqlim və dövlətin strateji təşəbbüslərinin sinerjisi nəticəsində qeyri-neft sektorunun ixracına mühüm töhfə verməyə davam edir. Bu kompleks tədbirlər sayəsində ölkəmiz qlobal səviyyədə dünyanın ixrac liderləri arasında mövqeyini möhkəmləndirib. Beynəlxalq Ticarət Mərkəzinin (BMT-nin Ticarət və İnkişaf üzrə Konfransı (UNCTAD) və Ümumdünya Ticarət Təşkilatı ilə birgə mandata malik çoxtərəfli agentlik) 2023-cü il üzrə son məlumatlarına görə, Azərbaycan qlobal meşə fındığı ixracatçıları siyahısında 4-cü yerdə qərarlaşıb. Sıralamada ilk üç pillədə Türkiyə, Çili və İtaliya yer alıb.

Fındığın əsas ixrac bazarları

Üstün keyfiyyəti və zəngin dadı sayəsində yerli meşə fındığına beynəlxalq bazarlarda yüksək tələbat formalaşıb. Hazırda əsasən Rusiya, Almaniya, İtaliya və İsveçrəyə ixrac olunan meşə fındığı qeyri-neft ixracının şaxələndirilməsi çərçivəsində 2023-2024-cü illərdə Ukrayna, Belçika, Estoniya və İsrail kimi yeni ölkələrə də ixrac olunmağa başlayıb.
Azərbaycanda fındıq yığımının 99 faizi fərdi sahibkar, ailə kəndli və ev təsərrüfatlarının payına düşür. 2023-2024-cü illərin statistik göstəricilərinə görə, Azərbaycanda əsasən 39 şirkət fındıq ixrac edir. Onlardan 34-nün illik ixracı 100 min ABŞ dollarını, 24-nün isə illik ixracı 1 milyon ABŞ dollarını üstələyir.

Geniş əkin sahələri və yüksək məhsul yığımı

Azərbaycanda fındıqçılıq geniş əkin sahələri və yüksək məhsuldarlıqla xarakterizə olunur. Belə ki, 2023-cü ilin sonuna fındıq əkmələrinin sahəsi 81 801,5 hektar təşkil edib. Cəmi məhsul yığımı isə ötən il 4,6 faiz artaraq 75 409,3 tona çatıb. Ölkəmizin ən çox fındıq bağlarının yerləşdiyi Şəki-Zaqatala və Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonlarında 2023-cü ildə fındıq yığımı müvafiq olaraq 56 580,1 ton və 13 714,6 ton təşkil edib.

İxracatçılara göstərilən dövlət dəstəyi

Ölkə iqtisadiyyatında qeyri-neft sektorunun payının artırılması kimi strateji hədəfi olan İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Agentliyi – AZPROMO kənd təsərrüfatı məhsullarının, xüsusilə, fındığın ixracının genişləndirilməsində və coğrafiyasının şaxələndirilməsində mühüm rol oynayır. İxracın təşviqi mexanizmlərinin tətbiqi vasitəsilə qeyri-neft ixracının stimullaşdırılmasına töhfə verən AZPROMO-nun dəstəyi ilə fındıq ixrac edən 9 yerli şirkət 2023-cü ildə "Anuga 2023” və 6-cı Çin Beynəlxalq İdxal sərgiləri, 2024-cü ildə isə "Foodex Japan 2024", "Prodexpo 2024" və "Russia Halal Expo 2024" kimi sərgilərdə, eləcə də Cənubi Koreya şirkətlərinin Azərbaycana təşkil olunmuş alıcı missiyasının görüşündə iştirak edib.

Qeyd edək ki, qeyri-neft məhsullarının ixracının şaxələndirilməsi üçün nəzərdə tutulan təşviq mexanizmlərindən biri də sahibkarlara qeyri-ənənəvi bazarlara çıxmağa kömək etmək məqsədilə logistika subsidiyalarının verilməsidir. Logistikaya dəstək mexanizmi ixracatçılara yalnız yeni və qeyri-ənənəvi bazarlara inteqrasiyaya kömək etmək məqsədilə nəzərdə tutulub və bu da öz növbəsində fındıq ixracatçılarımızın yeni bazarlara çıxışını təşviq edəcək.

AZƏRTAC