İş günü hesab edilməyən bayram günləri görülən işə görə əməkhaqqı necə ödənilməlidir?
Nazirlər Kabinetinin 25 may 2023-cü il tarixli 164 nömrəli qərarına əsasən, iş və istirahət günlərinin ardıcıllığını təmin etmək məqsədilə 2023-cü ilin 27 və 30 iyun iş günləri ilə müvafiq olaraq 24 və 25 iyun istirahət günlərinin yerləri dəyişdirilib. Beləliklə 24 iyun (şənbə) və 25 iyun (bazar) iş günləri, 26, 27, 28, 29 və 30 iyun isə qeyri-iş günləri olacaq. Dəyişiklik 26 iyun Azərbaycanın Silahlı Qüvvələri Günü, 28 və 29 iyun isə Qurban Bayramı günləri ilə bağlıdır. Qərarla beşgünlük iş qrafiki ilə çalışanlarda 7 gün ardıcıl iş olmayacaq. Bəzi müəssisələrdə isə həmin günlərdə işçilər çalışacaqlar. Bəs buna görə onlara ediləcək ödənişlər necə hesablanacaq? “vergiler.az”ın sualına əmək qanunvericiliyi eksperti Nüsrət Xəlilov aydınlıq gətirir.
Bu qərar Əmək Məcəlləsinin 105-ci maddəsində müəyyən olunmuş normaya uyğun qəbul edilib. Həmin maddədə göstərilib ki, bayram və həftələrarası istirahət günləri biri digərindən əvvəl və ya sonra gələrsə, iş və istirahət günlərinin ardıcıl olmasını təmin etmək məqsədilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə bu iş və ya istirahət günlərinin yeri dəyişdirilə bilər.
Qanunvercilikdə müəyyən olunmuş hallarda müəssisələr işçiləri bayram və istirahət günləri işə cəlb edə bilərlər. Maraqlı məsələlərdən biri də bayram və iş günü hesab edilməyən istirahət günlərində işə cəlb edilmiş işçilərin əməyinin hansı formada ödənilməsidir.
İstirahət, səsvermə, iş günü hesab edilməyən bayram günləri və ümumxalq hüzn günü görülən işə görə əməkhaqqının ödənilməsi Əmək Məcəlləsinin 164-cü maddəsində müəyyən olunmuş formada həyata keçirilməlidir:
1. İstirahət, səsvermə, iş günü hesab edilməyən bayram günləri və ümumxalq hüzn günü görülən işə görə əməkhaqqı aşağıdakı kimi ödənilir:
- əməyin vaxtamuzd ödənilmə sistemində gündəlik tarif maaşının iki mislindən aşağı olmamaqla;
- əməyin işəmuzd ödənilmə sistemində ikiqat işəmuzd qiymətlərindən aşağı olmamaqla;
- aylıq maaş alan işçilərə iş aylıq iş vaxtı norması çərçivəsində görülmüşsə, maaşdan əlavə gündəlik vəzifə maaşı məbləğindən aşağı olmamaqla, əgər iş aylıq iş vaxtı normasından artıq vaxtda görülmüşsə, maaşdan əlavə gündəlik vəzifə maaşının ikiqat məbləğindən aşağı olmamaqla.
2. İstirahət, səsvermə, iş günü hesab edilməyən bayram günləri və ümumxalq hüzn günü işləmiş işçinin arzusu ilə ona əməkhaqqı əvəzinə başqa istirahət günü verilə bilər.
Misal 1. İstehsalat zərurəti ilə əlaqədar olaraq işçi 28 və 29 iyun tarixlərində iki bayram günü işə cəlb edilib. Bağlanmış əmək müqaviləsində belə hallarda işçiyə gündəlik tarif maaşının iki misli məbləğində əlavə ödənilməsi razılaşdırılıb (bundan artıq da ola bilər). İşçinin tarif maaşı 800 manatdır. İyun ayında işçinin iki gün bayram günündə işə cəlb edildiyini nəzərə alaraq iyun ayı üzrə əməkhaqqının hesablanmasına nəzər salaq.
Fərz edək ki, iyun ayındakı iş günlərinin sayı 18 gündür. İki gün bayram günlərində işə cəlb edildiyi üçün işçinin iyun ayında alacağı əməkhaqqı aşağıdakı şəkildə olacaq:
Bir iş gününə düşən tarif maaşı: 800 manat :18 iş günü = 44,44 manat;
Bir istirahət günü işlədiyinə görə əlavə: 44,44 manat x 2 əmsal = 88,88 manat
İki istirahət günü işlədiyinə görə əlavə: 88,88 manat x 2 gün = 177,78 manat
İyun ayı üzrə cəmi əməkhaqqı: 800 manat + 177,78 manat = 977,78 manat
Deməli, həmin işçi iyun ayında 2 gün bayram günündə işlədiyi üçün 177,78 manat əlavə əməkhaqqı alacaq. İşçinin istəyinə uyğun olaraq, əlavə əməkhaqqı əvəzinə ona başqa istirahət günü (əvəzgün) də verilə bilər.
Misal 2. Velosiped istehsalı müəssisəsində çalışan işçiyə detallardan yığdığı hər velosipedə görə 7 manat əməkhaqqı hesablanır. İyun ayında işçi öz razılığı və işəgötürənin əmri ilə 2 istirahət günündə işə çıxıb. Ona nə qədər əməkhaqqı hesablanacaq? Tutaq ki, həmin işçi iyun ayında 100 ədəd, iki istirahət günündə isə 24 ədəd velosiped hazır edib.
İşçinin iyun ayı üzrə əsas maaşı: 100 ədəd x 7 manat = 700 manat;
İstirahət günündə işlədiyinə görə əlavə: (24 ədəd x 7 manat) x 2 = 336 manat;
İyun ayı üzrə cəmi maaş: 700 + 336 = 1036 manat.
Misal 3. İşçinin gündəlik əməkhaqqı norması 30 manatdır. 2023-cü ilin iyun ayının istehsalat təqviminə görə iş günlərinin sayı 18 gündür. İşçi Qurban Bayramında iki gün işə cəlb edilib. Əmək müqaviləsində bayram vaxtı işə cəlb edildiyi vaxta gündəlik tarif maaşının ikiqat ödənilməsi öz təsdiqini tapıb. İşçi iyun ayında nə qədər əməkhaqqı alacaq?
İyun ayı üzrə əsas əməkhaqqı: 30 manat x 18 iş günü = 540 manat
İki bayram gününə görə əlavə əməkhaqqı: (30 manat x 2 iş günü) x 2 = 120 manat
İyun ayı üzrə cəmi əməkhaqqı: 540 manat + 120 manat = 660 manat.
Beləliklə, işçi iyun ayında bayram vaxtında işlədiyinə görə 660 manat əməkhaqqı alacaqdır.
Qeyd edək ki, əməkhaqqının verilməsi günü istirahət, səsvermə, ümumxalq hüzn günü və ya iş günü hesab edilməyən bayram günlərinə təsadüf etdikdə, o bilavasitə həmin günlərdən əvvəlki gündə verilir.
