Otuzillik işğal dövründə torpaqlarımız urbisid, ekosid və total etnik-mədəni təmizləməyə məruz qalıb. Ümumilikdə 8 şəhər tamamilə dağıdılıb, 54 min hektar meşə sahəsi məhv edilib, o cümlədən nadir flora nümunələri bu ekoloji terrorun qurbanıdır. Bölgədə yerləşən 67 məsciddən 65-i tamamilə dağıdılıb, digər mədəniyyət və tarixi abidələr ya sökülüb, ya da təhqir olunub.

Bunu Qarabağ iqtisadi rayonuna daxil olan işğaldan azad edilmiş ərazilərdə (Şuşa rayonu istisna olmaqla) Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Emin Hüseynov Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanında işğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı çərçivəsində görülmüş işlər və qarşıda duran planlar barədə brifinqdə söyləyib.

E.Hüseynov deyib: “Biz Zəngilanda yenidənqurma işlərinə başladıq. Rayonun minalardan təmizlənməsi yenidənqurmada ilk addım idi. Ərazinin minalarla həddindən artıq çirklənməsi hazırda işğaldan azad edilmiş ərazilərin yenidən qurulması zamanı qarşılaşdığımız əsas problemlərdən biridir. Ermənistan bir neçə mina sahəsi xəritəsini Azərbaycana versə də, bu xəritələrin praktiki faydası 25 faizdən aşağıdır.

Digər dövlətlərin və beynəlxalq təşkilatların dəstəyi olmadan Azərbaycan Qarabağ iqtisadi rayonu daxilində işğaldan azad edilmiş əraziləri 50 mindən çox mina və digər partlamamış hərbi sursatdan təmizləyərək minatəmizləmə əməliyyatlarını davam etdirir”.

E.Hüseynov bildirib ki, hazırda Qarabağ iqtisadi rayonunda Ağdam və Füzuli şəhərlərinin Baş planları hazırdır. Hadrut, Tuğ, Suqovuşan və Talış şəhərlərinin tikintisi yekunlaşmaq üzrədir: “Nəqliyyat-logistika, enerji, su təchizatı və telekommunikasiya sahələrində işlər aparılır.

Bu günə kimi bizdə 9 avtomobil və 2 dəmir yolu tikilib. Səkkiz ay ərzində tikilmiş möhtəşəm Füzuli Beynəlxalq Hava Limanını xüsusilə qeyd etmək lazımdır”.

Sosial infrastruktur baxımından 5 məktəb layihəsinin həyata keçirildiyini bildirən E.Hüseynov Ağdam və Füzulidə 2 Mərkəzi Xəstəxananın tikintisinə başlanılacağını diqqətə çatdırıb.

Mədəni irsin qorunub saxlanılmasının mühüm prioritetlərdən olduğunu deyən E.Hüseynov qeyd edib ki, hazırda Ağdamdakı Cümə və Qiyaslı məscidləri, Pənahəli xanın sarayı bərpa olunur. Ağdam və Füzulidə yeni muzeylərimiz olacaq. Eyni zamanda, hazırda Füzuli Mərkəzi Parkı və Ağdam Meşə Parkı müfəssəl layihə planının hazırlanması mərhələsindədir.

Yenidənqurma və inkişaf prosesləri ilə bağlı əsas hədəfləri qeyd edən E.Hüseynov deyib: “Ağıllı şəhərlərin qurulması və vətəndaşlarımıza yüksək həyat standartlarının çatdırılması əsas məqsədimizdir. Azad edilmiş ərazilərə innovasiyalar gətirmək, daha yaxşı infrastruktur qurmaq və sənaye inkişafının dəstəklənməsi vacibdir. Biz, eyni zamanda, yaşıl enerji infrastrukturunun qurulması ilə yanaşı, mümkün qədər enerji səmərəliliyi əldə etməyi hədəfləyirik”.

Davamlı inkişafı təmin edən əsas amillərdən birinin yaxşı iş yerlərinin yaradılması olduğunu qeyd edən E.Hüseynov deyib: “Ümumilikdə, Qarabağ iqtisadi rayonunda 150 minə yaxın iş yerinin yaradılması planlaşdırılır. Biz 190 hektar ərazidə Ağdam Sənaye Parkı tikirik, burada sakinlər bütün lazımi kommunal xidmətlərlə təmin olunacaqlar. Artıq bir neçə sakinimiz var. Sakinlər 10 il müddətinə ƏDV və gömrük vergisi istisnaları kimi bir sıra güzəştlərdən yararlanacaq”.

E.Hüseynov azad edilmiş ərazilərdə kənd təsərrüfatı fəaliyyətlərini dəstəkləmək üçün hökumətin bütün zəruri suvarma və su idarəetmə sistemlərinə sərmayə qoyduğunu bildirib: “2026-cı ilə qədər əsas hədəf Ağdam və Füzuli şəhərlərini və 32 kəndi yenidən qurmaqdır. Bundan əlavə, Hadrut, Tuğ və Suqovuşan kimi 3 potensial turizm istiqaməti inkişaf etdiriləcək.

Birinci mərhələdə 66 minə yaxın keçmiş məcburi köçkünü öz ata-baba yurdlarına köçürmək və orada insanların firavan yaşamalarını təmin etmək əsas məqsədlərimizdən biridir”.

AZƏRTAC