Son illərdə iqtisadi sahədə şəffaflaşma prosesləri bizneslərin idarə olunması və qarşılıqlı münasibətlərin inkişafına müsbət təsir edib. Artıq şirkətlər, investorlar maliyyə hesabatlarına əsaslanmaqla qərarların qəbul edilməsinə üstünlük verirlər. Bu da müəssisələrdə mühasibat uçotunun və digər maliyyə hasabatlarının əhəmiyyətini artırır.

Mövzu ilə bağlı “vergiler.az”ın suallarını Azərbaycan Respublikası Auditorlar Palatasının üzvü, “The Way Partners” Beynəlxalq audit şirkətinin rəhbəri Kamal Hüseynzadə cavablandırıb:

- Kamal müəllim, müəssisənin, şirkətin doğru idarə edilməsində uçotun əhəmiyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

- Mühasibat uçotu biznesin idarə olunmasında böyük əhəmiyyətə malikdir, çünki dəqiq və effektiv mühasibat uçotu sistemi müəssisənin maliyyə vəziyyətini dəqiq izləməyə və idarə etməyə imkan verir. Maliyyə məlumatı müəssisənin fəaliyyətini qiymətləndirmək, qərarlar qəbul etmək və strateji planlar hazırlamaq üçün lazımdır ki, bu da mühasibat uçotu məlumatları ilə mümkün olur. Mühasibat uçotu məlumatlarından istifadə edərək müəssisə xərclərə nəzarət edə, gəlir və xərcləri izləyə, gəlirlilik təhlili və büdcə planlamasını həyata keçirə bilər. Vergi öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün mühasibat məlumatlarına da ehtiyac var.

Dəqiq mühasibat məlumatları biznesə güclü və zəif tərəflərini araşdırmağa, riskləri qiymətləndirməyə və strateji məqsədlərini müəyyən etməyə yardımçı olur. O, həmçinin xarici maraqlı tərəflərlə, xüsusilə investorlarla, kreditorlarla ünsiyyətdə etibarlılığı təmin edir. Bir sözlə, mühasibat uçotu müəssisələr üçün idarəetmə vasitəsidir və biznesin uğurlu idarə olunmasında əsas rol oynayır.

Dəqiq mühasibat məlumatları biznesə güclü və zəif tərəflərini araşdırmağa,
riskləri qiymətləndirməyə və strateji məqsədlərini müəyyən etməyə yardımçı olur

- Maliyyə hesabatlarında, uçot siyasətində olan yanlışlıqlar hansı fəsadlara yol aça bilər?

- Maliyyə hesabatlarında və uçot siyasətində təhriflər müxtəlif fəsadlara səbəb ola bilər:

Maliyyə yanlışlığı: Yanlış hesablamalar və ya siyasətlər maliyyə hesabatlarının faktiki vəziyyəti təhrif etməsinə səbəb ola bilər. Bu da investorları, kreditorları və digər maraqlı tərəfləri çaşdıra və etibarı azalda bilər.

Qərarvermə səhvləri: Yanlış maliyyə məlumatları biznes menecerlərinin səhv qərarlar qəbul etməsinə səbəb ola bilər. Məsələn, yanlış gəlir proqnozları, səhv büdcə planlaması və səhv investisiya qərarları kimi səhvlərə yol verilə bilər.

Hüquqi problemlər: Mühasibat səhvləri və ya yanlış siyasətlər vergi qanunlarına və ya maliyyə qaydalarına əməl etməmək riskini artıra bilər. Bu, biznesi maliyyə cəzalarına və ya hüquqi prosedurlara məruz qoya bilər.

Artan kredit riski: Qeyri-dəqiq maliyyə hesabatları kreditorların biznesin həqiqi maliyyə vəziyyətini düzgün qiymətləndirməsinə mane ola bilər. Bu, biznesin kredit riskini və borclanma xərclərini artıra bilər.

Reputasiyanın itirilməsi: Uçot səhvləri biznesin nüfuzuna xələl gətirə bilər. İnvestorlar, təchizatçılar və müştərilər biznesə inamını itirə bilərlər.

Bu səbəblərə görə, düzgün və etibarlı maliyyə məlumatlarını təmin etmək üçün düzgün uçot siyasəti qurmaq və tətbiq etmək vacibdir. Mühasibat uçotunun dəqiqliyi və şəffaflığı biznesin davamlılığı və uğuru üçün çox vacibdir.

Düzgün və etibarlı maliyyə məlumatlarını təmin etmək üçün
düzgün uçot siyasəti qurmaq və tətbiq etmək vacibdir

- Bəs daxili və kənar auditin müəssisə üçün hansı faydası var?

- Daxili və xarici auditin biznes üçün faydaları aşağıdakılardır:

Daxili auditin üstünlükləri:

Risklərin idarə edilməsi: Daxili audit biznesin risklərinin müəyyən edilməsi və qiymətləndirilməsi üçün mühüm vasitədir. O, biznesin risklərin idarə edilməsi proseslərini təkmilləşdirir və gücləndirir.

Nəzarət proseslərinin təkmilləşdirilməsi: Daxili audit biznesin daxili nəzarət sistemlərini qiymətləndirir və təkmilləşdirir. Bu, aktivlərin qorunması, məlumatların təhlükəsizliyi və biznesin davamlılığı kimi sahələrdə daha effektiv nəzarət tədbirlərinin həyata keçirilməsinə imkan verir.

Səmərəlilik və məhsuldarlığın artması: Daxili audit prosesləri biznesin fəaliyyətini daha səmərəli və effektiv etmək üçün təkliflər verir. Biznes prosesləri təkmilləşdirilir və lazımsız xərclər azalır.

Uyğunluğun təmin edilməsi: Daxili audit biznesin qüvvədə olan qanuni qaydalara və daxili siyasətlərə uyğunluğunu təmin edir. Bu, qanuni məsuliyyətlərin yerinə yetirilməsina və mümkün cinayət sanksiyalarının qarşısının alınmasına imkan verir.

Kənar auditin üstünlükləri:

Etibarın təmin olunması: Kənar audit biznesin maliyyə hesabatlarının müstəqil nəzərdən keçirilməsini təmin edir. Bu, xarici maraqlı tərəflər üçün etibarlılığı və şəffaflığı artırır.

İnvestorların inamı və reputasiyası: Xarici audit investorların və kreditorların biznesə inamını artırır. Müstəqil auditor tərəfindən təsdiq edilmiş maliyyə hesabatları biznesin nüfuzunu gücləndirir.

Səhvlərin və sui-istifadələrin qarşısının alınması: Xarici audit biznesdəki səhvləri və sui-istifadələri aşkar etmək üçün effektiv mexanizm təqdim edir. Bu, biznesə maliyyə manipulyasiyalarından qaçmağa imkan verir.

Daxili və xarici audit biznesin düzgün idarə olunmasını və maliyyə bütövlüyünün qorunmasını təmin etmək üçün birlikdə işləyir. Bu audit prosesləri biznesin effektivliyini artırır, riskləri azaldır və kənar maraqlı tərəflər üçün etibarlılığı təmin edir.

Audit biznesin effektivliyini artırır, riskləri azaldır və
kənar maraqlı tərəflər üçün etibarlılığı təmin edir.

- Maliyyə hesabatlarının daha etibarlı olması üçün nələr tələb olunur? Bu sahədə çalışan mütəxəssislərə nə tövsiyə edərdiniz?

- Maliyyə hesabatlarının etibarlılığının təmin edilməsi üçün şəffaflığın və daxili nəzarətin gücləndirilməsi, peşəkar auditin aparılması, müvafiq mühasibat uçotu standartlarının tətbiqi, eləcə də kənar auditin aparılması kimi tədbirlər vacibdir. Biznes daxili nəzarət sistemlərini gücləndirməli və şəffaflığı artırmaq üçün müvafiq siyasətlər qəbul etməlidir. Maliyyə hesabatlarının müstəqil auditor tərəfindən auditi maliyyə məlumatlarının düzgünlüyünü yoxlayır və onun etibarlılığını artırır. Beynəlxalq Maliyyə Hesabatları Standartları (BMHS) kimi standartların tətbiqi maliyyə hesabatlarının müqayisəliliyini və düzgünlüyünü təmin edir. Biznes, eyni zamanda, mütəmadi olaraq kənar auditlərin aparılmasını təmin etməli və auditorlara maliyyə hesabatlarını müstəqil gözlə qiymətləndirməyə imkan verməlidir. Hesabatların daha etibarlı olması üçün biznesin öz maliyyə risklərini qiymətləndirməsi və effektiv şəkildə idarə etməsi də önəmlidir. Bunlarla yanaşı, biznes maliyyə məlumatlarını daxili və xarici maraqlı tərəflərlə effektiv şəkildə paylaşmalı və hər hansı narahatlıq və ya suallarla bağlı açıq ünsiyyəti təmin etməlidir.

Bu tövsiyələr biznesin maliyyə hesabatlarının etibarlılığını artırmaq üçün görə biləcəyi tədbirlərdən yalnız bir neçəsidir. Etibarlı maliyyə hesabatı proseslərinin yaradılması və saxlanması biznesin nüfuzunu qorumaq və maraqlı tərəflərin etimadını qazanmaq üçün vacibdir.

Fərqanə ALLAHVERDİQIZI