Bir neçə gün öncə Bakıda “2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası” çərçivəsində “Milli iqtisadiyyatda 4-cü Sənaye İnqilabı texnologiyalarının tətbiqi”nə həsr olunmuş “Yeni nəsil iqtisadiyyatda süni intellekt: çağırışlar və imkanlar” mövzusunda tədbir keçirilib. Tədbirin əsas məqsədi süni intellekt və maşın öyrənməsi sahəsində mütəxəssislərin təcrübələrini mübadilə etmək, 4Sİ texnologiyalarının düzgün satınalması və bu texnologiyaların daha geniş yayılmasının təmin olunması üzrə müzakirələr aparmaq olub.

Mövzu ilə bağlı “vergiler.az”ın suallarını Dünya İqtisadi Forumunun Sİ və Maşın öyrənməsi platformasının rəhbəri Uber Xelop cavablandırır:

- Süni intellekt (Sİ) və Dördüncü Sənaye İnqilabı sahəsində ekspertlər arasında dialoqun və əməkdaşlığın inkişafında “Yeni nəsil iqtisadiyyatda süni intellekt: çağırışlar və imkanlar” kimi tədbirlərin rolunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Dünya İqtisadi Forumu dövlət-özəl əməkdaşlığının beynəlxalq təşkilatıdır. Beləliklə, hansı qlobal problemin öhdəsindən gəlməkdən asılı olmayaraq, bizim dövlət və özəl sektordan, akademik dairələrdən, vətəndaş cəmiyyətlərindən və beynəlxalq təşkilatlardan ekspertlər və nümayəndələrimiz var ki, onlar birlikdə işləyəcək və nəticədə gündəmi formalaşdıracaqlar.

Hesab edirəm ki, bu tədbir çox məhsuldar, mənalı və fəaliyyətyönümlü oldu. Tədbirdə iştirak edən əlaqədar şəxslərlə satınalma və süni intellekt layihələri, eləcə də milli strategiya haqqında müzakirələr apardıq. Ümid edirik ki, bu tədbir qarşılıqlı fəaliyyətimiz istiqamətində çox faydalı olacaq. Nəticə etibarilə biz təkcə Azərbaycanda deyil, bütövlükdə dünyada önəmli aksiyalar təşkil edə bilərik.

- Dördüncü Sənaye İnqilabının süni intellekt və blokçeyn kimi alətləri həm qlobal, həm də Azərbaycan kontekstində rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafına necə töhfə verə bilər?

- Süni intellektin, son hesabatlardan da gördüyümüz kimi, iqtisadiyyata böyük faydalar gətirəcəyi proqnozlaşdırılır. Biz qarşıdakı illərdə süni intellektin iqtisadiyyata verəcəyi 25 trilyon dollardan çox töhfədən danışırıq. Bu potensialdan səmərəli istifadə edilməli və bununla bağlı risklər azaldılmalıdır.

Biz qarşıdakı illərdə süni intellektin iqtisadiyyata verəcəyi 25 trilyon
dollardan çox töhfədən danışırıq. Bu potensialdan səmərəli
istifadə edilməli və bununla bağlı risklər azaldılmalıdır.

Şəxsən mən süni intellekti rəqəmsal transformasiyanın əsas köməkçisi kimi görürəm, lakin süni intellekt bunu iki yolla edir. Beləliklə, düzgün rəqəmsal transformasiya və rəqəmsallaşdırma olmadan onlar süni intellektlə işləyən transformasiyaya çevrilə bilməzlər. Bunların hamısı bir-biri ilə əlaqəli və etibarlı infrastrukturdur və ahəngdar işləməsi üçün əsas oyunçular arasında uyğunlaşma olmalıdır.

- Sizcə, rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafı və Dördüncü Sənaye İnqilabı alətlərinin məsuliyyətlə mənimsənilməsi baxımından əlverişli mühit yaratmaq üçün hökumətlər, o cümlədən Azərbaycan üçün əsas fəaliyyət istiqamətləri hansılardır?

- Hesab edirəm ki, satınalma sahəsində bizim işimiz bu problemin həlli yollarından biridir. Süni intellekti həll yolu kimi qəbul etsək, o halda inzibati səmərəliliyi, prosesləri, məhsuldarlığı və şəffaflığı yaxşılaşdırmaq, hesabatlılığı artırmaq lazımdır. Bundan əlavə, süni intellekt qəbulu prosesinin məsuliyyətli və şüurlu şəkildə həyata keçirilməsini təmin etmək üçün istiqaməti düzgün seçmək vacibdir. Beləliklə, bu satınalma alətləri dəsti ilə nail olmağa çalışdığımız məqsədlərdən biri satınalma rəsmilərinə Sİ satınalmalarında məlumatlı qərarlar qəbul etmək üçün tam səlahiyyət verməkdir.

- Süni intellektin dünyada biznes və iqtisadiyyatlar qarşısında qoyduğu əsas problemlər və imkanlar hansılardır?

- Əvvəldə də qeyd etdiyim kimi, süni intellektin proqnozlaşdırılan və ya potensial dəyər yaradan mühüm cəhətləri çoxdur. Bu, həm qlobal səviyyəni, həm də iqtisadiyyatı əhatə edir. Biz bu gün süni intellekt imkanlarının çox çevik və dinamik inkişafla meydana çıxdığını müşahidə edirik.

Süni intellektin proqnozlaşdırılan və ya potensial dəyər yaradan mühüm
cəhətləri çoxdur. Bu, həm qlobal səviyyəni, həm də iqtisadiyyatı əhatə edir.

Beləliklə, düşünürəm ki, istənilən ölkə öz güclü tərəfləri və strateji prioritetləri ilə milli gündəmini, sektoral fəaliyyətini inkişaf etdirmək üçün süni intellektdən istifadə edə bilər. Hesab edirəm ki, düzgün strategiya və bacarıqlı idarəetmə ilə hər bir ölkənin, riskləri azaltmaqla yanaşı, süni intellektin dəyər potensialından istifadə etmək imkanı var.

- Dünya İqtisadi Forumu qlobal problemlərin həllində və Dördüncü Sənaye İnqilabının təşviqində süni intellektin roluna necə baxır?

- Forumda Dördüncü Sənaye İnqilabı ilə bağlı gözləntilərimiz riskləri azaltmaqla onun texnologiyalarının faydalarından həqiqətən istifadə etməkdir. Biz özümüzü etibarlı qlobal platforma kimi çıxış etmək, dialoqu asanlaşdırmaq, icmaları idarə etmək və onları hərəkətə keçirmək rolunda görürük. Bu isə bilik və informasiyanın yaradılması nəticəsində baş verir.

Süni intellekt yeni dərmanların kəşfini sürətləndirə, onları daha davamlı etmək üçün istehsal proseslərini dəyişdirə və ya çevirə bilər. Beləliklə, burada həll edilə bilən bir çox aspektlər var ki, bunlar da iqlim dəyişikliyi və süni intellektin prosesləri sürətləndirmək vasitəsi ola biləcəyi digər qlobal problemlərlə də əlaqəlidir.

- Dördüncü Sənaye İnqilabı alətlərinin iqtisadi inkişaf və sosial tərəqqi üçün ən perspektivli tətbiqini nədə görürsünüz?

- Süni intellekt vətəndaşlara böyük dəyər gətirə, sənayelər, sektorlar, özəl, dövlət, akademik qurumlar üçün faydalı ola bilər. Bu yolla süni intellekt insanların yerinə yetirdiyi vəzifələri təkmilləşdirməyi və onlara daha parlaq gələcək təqdim etməyi vəd edir.

- Sizcə, süni intellektə əsaslanan əmək bazarında uğur qazanmaq istəyən insanlar üçün hansı bacarıqlar lazımdır?

- Bu məsələyə müxtəlif baxışlar mövcuddur. Bu, əlbəttə ki, hər şeydən əvvəl düzgün maariflənmədən asılıdır. Hesab edirəm ki, müasir dövrdə insanlar süni intellektin imkanları barədə daha dürüst məlumatlandırılmalı, rəqəmsal və süni savadlılığa doğru istiqamətlənməklə geniş intellektual potensiala yiyələnməli, eyni zamanda bu sahədə riskləri öyrənməlidirlər.

Hesab edirəm ki, müasir dövrdə insanlar süni intellektin imkanları
barədə daha dürüst məlumatlandırılmalı, rəqəmsal və süni savadlılığa
doğru istiqamətlənməklə geniş intellektual potensiala yiyələnməli,
eyni zamanda bu sahədə riskləri öyrənməlidirlər.

Düşünürəm ki, bu sahədə ixtisaslaşma üçün geniş imkanlar var.

- Dünya İqtisadi Forumunun Sənaye İnqilabı Mərkəzləri Şəbəkəsinin Azərbaycanda yaradılması diqqətəlayiqdir. Belə mərkəzlərin ölkələrin və regionların iqtisadi inkişafına təsirini necə qiymətləndirirsiniz?

- Qlobal səviyyədə nə müzakirə olunursa, onun praktikada tətbiqi çox vacibdir. Pilot layihələr üçün Azərbaycanda olan mərkəzlərlə işləmək mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Belə olan halda, əminliklə demək olar ki, Sənaye İnqilabı Mərkəzləri Şəbəkəsi bütövlükdə ölkələri, sənayeləri və ekosistemləri sənaye inqilabına hazırlamaq üçün biliklərin yaradılması və mübadiləsi, o cümlədən potensialın qiymətləndirilməsi baxımından önəmli platformadır.

Tamilla MƏMMƏDOVA