Bu ildən başlayaraq İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu bank kreditləri ilə yanaşı, istiqrazlara da zəmanət verəcək.

Bu barədə “vergiler.az”a iqtisadçı Cəfər İbrahimli məlumat verib. Onun sözlərinə görə, indiyədək banklar kredit verərkən onların geri qaytarılması ilə bağlı dövlət zəmanəti verilirdi. Bu ildən etibarən həmin qaydalar istiqrazlara da şamil olunacaq və onlar qorunacaq. Başqa sözlə, qiymətli kağızlara yatırılan investisiyalar sığortalanmış olur.

“Hansısa şirkət istiqraz buraxırsa və o, təminat hissəsinə düşürsə, İpoteka və Kredit Zəmanət Fonduna müraciət edir. Fond paramertlərə uyğunluğu təsdiq edib təminata götürərsə, bu, qeyd olunur. İctimaiyyət də bu barədə məlumatlandırılır. Əgər müəyyən vaxtdan sonra şirkətin həmin vəsaitin geri ödənilməsində problemi yaranarsa, həmin istiqraza ayrılan vəsaitin 60%-i Fond tərəfindən istiqraz sahiblərinə ödəniləcək. Bu il Azərbaycanda ilk dəfə belə bir maliyyələşmə sxemi tətbiq olunacaq. Tutaq ki, hər hansı bir şirkət 1.000.000 manatlıq istiqraz buraxıb. Problem yaranarsa, vəsaitin 600.000 manatlıq hissəsi dövlət tərəfindən ödəniləcək. Burada hüquqi və fiziki şəxslər üçün qaydalar eynidir”, – C.İbrahimli qeyd edib.

Bəs korporativ istiqrazlara zəmanətin verilməsi hansı zərurətdən irəli gəlir? Zəmanət mexanizmi necə olacaq? Qaydalarda nələr nəzərdə tutulub? İpoteka və Kredit Zəmanət Fondundan bildirilib ki, sahibkarlara dəstək alətlərinin çeşidinin artırılması məqsədilə Azərbaycan Prezidentinin 24 avqust 2022-ci il tarixli 1832 saylı Fərmanından irəli gələn tapşırıqların icrası çərçivəsində daha iki yeni alətin - sahibkarların manatla aldıqları kreditlərə münasibətdə kredit portfelinin təminatı, həmçinin istiqrazlar üzrə emitentlərin (sahibkarların) öhdəliklərinə Fondun təminat verməsi mexanizmlərinin tətbiqi üzrə yeni qaydalar işlənib hazırlanıb: “Qeyri-neft sektorunda çalışan emitent şirkətlərin korporativ istiqrazlar üzrə öhdəliklərinin icrasına dövlət zəmanətinin verməsi sahibkarların alternativ maliyyə resurslarına çıxış imkanlarını genişləndirməklə yanaşı, qiymətli kağızlar bazarının inkişafına dəstək və investorların risklərinin bölüşdürülməsi baxımından vacib əhəmiyyət daşıyır”.

Qeyd edək ki, İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu məcmu nominal dəyəri 300 min manatdan az olmayan, tədavül müddəti isə 7 ilədək olan korporativ istiqrazlara zəmanət verir. Qaydalara əsasən, Fond tərəfindən zəmanətin verilməsi üçün emitent müvəkkil investisiya şirkəti vasitəsi ilə emissiya prospektinin layihəsini müvafiq sənədlərlə birlikdə Fonda təqdim edir. Fondun səlahiyyətli orqanı müraciətə 10 iş günü ərzində baxır və zəmanətin verilib-verilməməsi barədə qərar qəbul edir. Zəmanətin verilməsi barədə qərar qəbul edildikdən sonra emitent tərəfindən qanunvericiliyə müvafiq qaydada istiqrazların emissiyası həyata keçirilir.

Qaydalara əsasən, zəmanət istiqrazların məcmu nominal qalıq dəyəri üzrə verilir. İstiqrazlar nominaldan aşağı qiymətə (diskontla) yerləşdirildiyi halda, zəmanət istiqrazların ilkin yerləşdirmə qiymətinə (diskontlu qiymətinə) verilir.

Sahibkarlar bu mexanizmdən faydalanmaq üçün Fondla müqavilə imzalamış müvəkkil investisiya şirkətlərindən birinə müraciət edə bilər. Müvəkkil investisiya şirkətlərinin siyahısı saytda (www.mcgf.gov.az) yerləşdirilıb.

Hansı şirkətlərin bu zəmanət mexanizmindən yararlana biləcəyinə gəlincə, Fondan bildirilib ki, qeyri-neft sektorunda fəaliyyət göstərən və Azərbaycan Respublikası ərazisində sahibkarlıq fəaliyyəti həyata keçirən, korporativ istiqrazlar buraxmaq istəyən və Fondun tələblərinə cavab verən rezident kommersiya hüquqi şəxslər bu mexanizmdən istifadə edə bilərlər. Zəmanət nizamnamə kapitalında dövlətin iştirak payı 50%-dən çox olmayan şirkətlərin korporativ istiqrazlarına verilir. İstiqrazlar vasitəsilə cəlb olunacaq vəsait emitentin digər öhdəliklərinin yenidən maliyyələşdirilməsi (mövcud borc öhdəliyinin yeni borc öhdəliyi ilə əvəzləşdirilərək rəsmiləşdirilməsi) üçün alınmamalıdır.

Bir emissiya prospekti üzrə yerləşdirilən istiqrazların məcmu nominalının və ya nominaldan aşağı qiymətə (diskontla) yerləşdirildiyi halda onların ilkin yerləşdirmə qiymətinin (diskontlu qiymətinin) qalıq dəyərinin 15%-dən 60%-dək olan hissəsinə zəmanət verilir. İstiqrazlara təminat mexanizminin tətbiqi investorların risklərinin azalması və onların maraqlarının artırılması, habelə investorların dairəsinin genişlənməsinə imkan verəcək.

Onu da deyək ki, maliyyə sektoru bu güzəştdən yararlana bilməyəcək. Tutaq ki, bank olmayan kredit təşkilatı istiqraz buraxırsa, həmin qiymətli kağızlara zəmanət verilmir.

Fərqanə ALLAHVERDİQIZI