Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına vergi güzəştlərinin tətbiqi ilə bağlı təcrübədə bəzi suallar yaradan məqamlar var. Mövzunu mühasibat və vergi uçotu mütəxəssisi Mahmud Abasquliyev şərh edir.

Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı anlayışına Vergi Məcəlləsinin 13.2.60-cı maddəsində aydınlıq gətirilib. Bu maddənin tələblərinə əsasən, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı dedikdə sənaye üsulu ilə, o cümlədən xüsusi broyler təsərrüfatları, avtomatlaşdırılmış tövlə sistemləri və s. daxil olmaqla, heyvanların və quşların yetişdirilməsi, bəslənməsi, diri şəkildə olarkən onlardan məhsulların əldə edilməsi, bitkiçilik məhsullarının becərilməsi başa düşülür.

Kənd təsərrüfatı məhsulu ilkin formadan çıxdıqda, yarımfabrikat kimi istifadə olunaraq yeni məhsula çevrildikdə, kimyəvi tərkibi dəyişdirildikdə, konservləşdirildikdə digər məhsul növlərinin təsnifatına aid edilir. Vergi güzəştləri də məhz həmin təsnifata uyğun həyata keçirilir.

Bəs bunları necə ayırmaq olar?

Vergidən azadolma halları kənd təsərrüfatı məhsullarının təqdim edilməsi formasından asılı olaraq tənzimlənir. Tutaq ki, sahibkar yumurtanı xarici ölkədən idxal edir. Onu inkubasiya edərək toyuğa çevirir. Sonra həmin toyuqları hissələrə ayıraraq kənd təəsrrüfatı məhsulu kimi satışa çıxarır. Bu əməliyyatın emala məruz qalan məhsul sayılıb-sayılmaması sual yaradır.

Vergi Məcəlləsinin tələbinə uyğun olaraq hissələrə bölünən toyuq əti ilkin formasını dəyişdiyi, yəni diri şəkildə təqdim edilmədiyi üçün kənd təsərrüfatı məhsulu hesab olunmur. Bu səbəbdən hissələrə bölünərək satışa çıxarılan toyuq əti gəlir (mənfəət) vergisindən azad edilmir.

Lakin, həmin sahibkar digər azadolmalardan istifadə edə bilər. Belə ki, Vergi Məcəlləsinin 164.1.37-ci maddəsinə əsasən 2020-ci il yanvarın 1-dən quş ətinin satışı 4 il müddətinə əlavə dəyər vergisindən azad edilib. Qeyd olunan maddənin müddəaları kəsilmə və dondurulma əməliyyatlarına məruz qalan heyvan və quş ətləri istisna olmaqla, emal əməliyyatlarına məruz qalan heyvan və quş ətinə münasibətdə tətbiq edilmir.

Yuxarıda qeyd olunanlara əsasən, vergi ödəyicisi tərəfindən toyuq ətinin hissələrə bölünərək təqdim olunması ƏDV-dən azad olunsa da, ümumi qaydada gəlir (mənfəət) vergisinə cəlb olunur.