Milli Məclis gələn ilin büdcə layihəsini və paketə daxil olan digər sənədləri III oxunuşda təsdiq edib. Hüquqşünas Şəhriyar Həbilov 2022-ci ildə əməkhaqqından hansı tutulmaların olacağını açıqlayıb:
2021-ci ildən bütün ölkə ərazisində tətbiq edilən icbari tibbi sığorta ilə əlaqədar qeyri-neft və qeyri-dövlət sahələrindəki 8 min manatadək əməkhaqqı olanlar üzrə 50 faizlik güzəşt ləğv ediləcək. Beləliklə, 2022-ci ildən əməkhaqqından tutulmaların aşağıdakı kimi olacağı gözlənilir:
- gəlir vergisi;
- məcburi dövlət sosial sığorta haqqı;
- işsizlikdən sığorta haqqı;
- icbari tibbi sığorta haqqı;
İcbari tibbi sığorta üzrə sığorta haqqı məbləğləri aşağıdakı kimi hesablanacaq:
- Dövlət sektoru və neft-qaz sahəsində əmək müqaviləsi əsasında çalışan şəxslərin əməkhaqqının 8.000 manatdan yuxarı hissənin 0,5 faizi, 8.000 manatadək isə 2 faizi məbləğində;
- özəl sektorda çalışanlar, mülki-hüquqi müqavilə əsasında çalışanların əməkhaqqından 8.000 manatadək hissənin 2 faizi, (2021-ci ildə 1% idi), 8.000 manatdan yuxarı hissənin 0,5 faizi məbləğində;
Beləliklə, hesablanmalar aşağıdakı qaydada aparılacaq:
Misal 1: Tutaq ki, şəxs neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olmayan və qeyri-dövlət sektoruna aid edilən vergi ödəyicisində işləyən fiziki şəxs aylıq 250 manat əməkhaqqı alır. Bu halda ondan gəlir vergisi tutulmur.
Sosial sığorta haqqı 250 manat əməkhaqqının 200 manatadək hissəsinə görə 3 faiz, 200 manatdan yuxarı hissə üçün isə 10 faizi, ümumilikdə 11 manat tutulur:
200 x 3% = 6 manat,
50 x 10% = 5 manat,
6+5=11 manat.
İşsizlikdən sığorta haqqı 250 manatın 0,5 faizi qədərdir:
250 x 0,5% = 1.25 manat.
İcbari tibbi sığorta haqqı 2 faizdir.
250 x 2% = 5 manat.
250 - (0+11+1.25+5) = 250 - 17.25= 232.75 manat.
Beləliklə, net məbləğ: 232.75 manat olacaq.
Əməkhaqqı 8.000 manatdan çox olan işçilər üçün hesablama fərqli olur.
Misal 2: Tutaq ki, şəxs neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olmayan və qeyri-dövlət sektoruna aid edilən vergi ödəyicisində işləyən fiziki şəxs aylıq 8 100 manat əməkhaqqı alır. Bu halda hesablama aşağıdakı qaydada olur:
Gəlir vergisi 8.000 manatdan yuxarı məbləğin 14 faizi həcmində tutulur:
8100 - 8000 = 100 manat.
100 x 14% = 14 manat.
Sosial sığorta haqqının hesablanması:
8100 -200 = 7900 manat,
200 x 3% = 6 manat,
7900 x 10% = 790 manat.
İşsizlikdən sığorta haqqının hesablanması:
8100 x 0.5% = 40.5 manat.
İcbari tibbi sığorta haqqı 8000 manata görə 2 faiz, yuxarı olan 100 manata görə 0.5 faiz hesablanır:
8000 x 2% = 160 manat
100 x 0,5% = 0,5 manat
160 + 0.5 = 160.5 manat.
8100 - (14+790+6+40.5+160.5) = 8100 - 1011 = 7089 manat.
Beləliklə, net məbləğ 7089 manat olacaq.
Misal 3: Neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olan və dövlət sektoruna aid edilən vergi ödəyicilərində işləyən fiziki şəxslərin aylıq ödənişləri aşağıdakı kimi hesablanacaq:
1. Əməkhaqqı 250 manat olan işçinin ödənişləri:
Gəlir vergisi 200 manatdan yuxarı olan hissənin 14 faizi məbləğində tutulur:
250-200=50 manat
50 x 14% = 7 manat
Sosial sığorta haqqı 250 manatın 3 faizi məbləğində hesablanır:
250 x 3% = 7.5 manat.
İşsizlikdən sığorta haqqı 250 manatın 0.5 faizi məbləğində tutulur:
250 x 0,5% = 1.25 AZN
İcbari tibbi sığorta haqqı isə 2 faiz məbləğində tutulur:
250 x 2% = 5 manat.
250 - (7+7.5+1.25+5) = 250 - 20.75 = 229.25 manat.
Beləliklə, net məbləğ 229.25 manat olacaq.
2. Əməkhaqqı 2500 manatdan çox olanlar üçün hesablama aşağıdakıq aydada aparılacaq:
8100 manat əməkhaqqı üzrə gəlir vergisi hesablanarkən həmin bəbləğdən 2500 manat çıxılır:
8100 - 2500 = 5600 manat
2500 x 14% = 350 manat
5600 x 25% = 1400 manat.
1400 + 350 = 1750 manat.
Sosial sığorta haqqı:
8100 x 3% = 243 manat.
İşsizlikdən sığorta haqqı:
8100 x 0.5% = 40.5 manat.
İcbari tibbi sığorta haqqı:
8000 x 2% = 160 manat,
100 x 0.5% = 0.5 manat,
160 + 0.5 = 160.5 manat,
8100 - (1750+243+40.5+160.5) = 8100 – 2194 = 5 906 manat.
Beləliklə, net məbləğ 5.906 manat olacaq.
Qeyd edək ki, gələn ildən minimum əməkhaqqı məbləğinin artması gözlənilir.